Ngā Kupu Whakataki

Government planning and support for housing on Māori land. Ngā whakatakotoranga kaupapa me te tautoko a te Kāwanatanga ki te hanga whare i runga i te whenua Māori.

Toitū te whenua, whatungarongaro te tangata.

Ehara te take nei m ngā whare noa iho, engari m t mātau oranga motuhake.

Ahakoa kua roa kē te Māori e kōrero ana mō ngā taumahatanga e pā ana ki te hanga whare ki runga i te whenua Māori, kei te tāmia tonu tātau i aua taumahatanga ēnei toru tekau tau ki muri – e hakune nei, ko te āheitanga, ko te whakatakotoranga kaupapa, ko te pūtea hoki.

Nā tēnei āhuatanga hoki ka tino mihi te Rōpū Tohutohu Māori ki ngā mahi a Te Mana Arotake. He ripoata tino whakahirahira tēnei nō te mea koinei te tirohanga hou tuatahi kia āta titiro kua pēhea te tautoko a ngā tari kāwanatanga ki te iwi Māori mō te hanga whare ki runga i te whenua he maha ngā kaipupuri pānga o roto. Ko ngā hua o te ripoata nei hei whakaatu i ngā taumahatanga me ngā take tautohe i te wā e mahi ngātahi ana te Māori me ngā tari kāwanatanga. I tua atu i tēnā, ka whakaarahia ngā āhuatanga katoa hei whakapakari i ngā whānau, i ngā hapū, i ngā iwi, i a rātau e ngaki ana, e whakatū ana he kaupapa hou. Kei te mōhio anō tātau, ahakoa ngā taumahatanga me ngā take tautohe, he nui anō ngā painga kua puta mai. Ko ētahi o ēnei ko te taumata teitei mō ngā tūhonotanga, ko ngā waihanga tuku pūtea kia tau tōtika tonu ki te kaupapa, ko te whakawātea he rawa kia kaha ai ngā whānau, ngā hapū, me ngā iwi hoki ki te hanga i ngā whare tino pai ki runga i te whenua Māori.

He wero anō tēnei ripoata ki ngā tari kāwanatanga kia āta titiro ki ngā take i whakaaturia - e hakune nei, ko te rerekētanga o te tuku ratonga ki ngā kaitono, tae noa hoki ki ngā whakautu o ngā tari whakahaere ki ngā Māori e tono ana ki te hanga whare i runga ake i ō rātau nei whenua. Arā, ki te āta tirohia te hiahia ā-whare o te Māori, me te whakatūwhera atu i ngā māiatanga kei roto i te whānau, kei roto i te hapū, kei roto hoki i te iwi, me tino hāngai te titiro me te tautoko a ngā tari kāwanatanga. Me āta titiro hoki rātau he pēhea ka taea e rātau te whakapakari ngā māiatanga a te Māori ki te hoatu whakaaro, ki te whai wāhi hoki ki ngā mahi whakatau kaupapa e whakahaerehia ana e ngā tari kāwanatanga ā-rohe, ā-motu.

E tino hāngai ana ki tēnei kaupapa te pēpeha nei: “He whare tū ki te paenga, he kai nā te ahi, ā, te whare maihi i tū ki roto i te pā tūwatawata, he tohu nō te rangatira.”

Kei te tino mihi ake mātau ki ngā whānau, ki ngā hapū, ki ngā iwi, me ngā tari kāwanatanga i takoha mai ki te rīpoata nei.

Tiwana Tibble
Rahera Ohia
Paul White
David Perenara-O'Connell
page top